Planten in de tuin beschermen tegen de vorst

Niet alle planten in de tuin kunnen goed tegen vorst en zodra de nachten kouder worden en de kans op nachtvorst wordt groter, kan jij je zorgen gaan maken om jouw tuin.
In dit blog geef ik je tips over hoe jij jouw planten in de tuin het beste tegen vorst kunt beschermen.

Temperaturen en standplaatsen spelen een belangrijke rol

Vorst en of nachtvorsten zijn een normaal verschijnsel in Nederland. Ze horen bij het zeeklimaat dat Nederland heeft. Jouw planten in de tuin, zijn planten die hier in Nederland op een kwekerij of tuin zijn gekweekt. Deze planten zijn aan onze wintertemperaturen gewend.
Hiervoor dienen ze dan wel buiten te zijn opgekweekt en of buiten te staan. In de tuinwereld spreken we dan over winterharde planten.

Planten die in Nederland in een kas worden gekweekt en na een eerste korte periode wel 4 seizoenen naar buiten gaan, kunnen in veel gevallen wennen aan onze koude temperaturen. We spreken dan over het afharden van planten, dat houdt in dat ze langzaam winterhard worden.

Winterhardheid van planten

De temperatuur die een plant kan verdragen, ook wel winterhardheid genoemd, is voor elke plantensoort anders. Planten die bijv. in Zuid Afrika groeien, een gebied waar een totaal ander klimaat is, zijn in principe in Nederland niet winterhard. Ze kunnen onze temperaturen onder nul namelijk niet verdragen.

Sommige plantensoorten die vanuit deze type streken geïmporteerd zijn en langzaam hebben kunnen wennen aan onze temperaturen tijdens de wintermaanden, hebben inmiddels het kenmerk wel winterhard te zijn. En zijn planten in de tuin die tegenwoordig ook 4 seizoenen kunnen blijven staan. Sommige van deze plantensoorten, die langzaamaan wel winterhard zijn gebleken, worden hier nu zelfs in Nederland gekweekt. Een voorbeeld hiervan is de Kaapse Lelie of te wel Agapanthus. Zo ook Magnolia grandiflora, Ficus carica (vijg), Albizia, Fatsia japonica en Lagerstroemia. Ook sommige Palmen en de meeste Olea Europaea (olijven) blijken inmiddels een redelijke tot goede winterhardheid te kunnen ontwikkelen.

Hoe langer planten in Nederland onze winters op een kwekerij, park of jouw tuin mee maken, hoe beter ze de kou kunnen verdragen. Over het algemeen kunnen we dus zeggen, hoe ouder een plant is, hoe beter de winterhardheid is.

Toch gaat dat niet altijd helemaal op! Waarom lees je onderstaand.

Houd rekening met de ochtendzon, standplaats en de wind

In combinatie met vorst en of nachtvorst spelen onze herfst of voorjaarsstormen met hun gure wind ook een grote rol in het overleven van de planten in de tuin of zelfs kwekerij. En niet alleen de wind, maar zeker ook de ochtendzon speelt een grote rol. Bij planten die tijdens de wintermaanden hun blad behouden (groenblijvers) is dit laatste een belangrijk element.

De ochtendzon

Onder groenblijvende planten vallen onder andere Ilex crenata (de grootste Buxus vervanger), Buxus, Osmanthus, Rhododendron, Hulst, Olijf, Prunus (laurier), Photinia, Camellia, Skimmia en Euonymus en alle andere groenblijvers. Deze groep planten heeft het in dagen met vorst of nachten met flinke nachtvorst vele malen moeilijker dan planten zonder blad (bladverliezers). Zeker als tijdens de ochtend de zon aan de hemel staat en de zon de plant verwarmd.

Misschien klinkt dat gek, want wij mensen vinden dat ochtendzonnetje juist heerlijk. Maar planten verdampen, als de zon erop schijnt, hun vocht via de huidmondjes die aan de onderkant van het blad zitten. Ze hebben dan nieuw vocht nodig om in leven te blijven, net zoals wij willen de planten dan drinken. Het vocht moeten ze met hun wortels uit de grond opnemen, maar omdat de grond nog bevroren is van de zware nachtvorst en of zelfs de vorst die er overdag nog is, kunnen de wortels niet drinken.

De planten verdrogen dan langzaam aan. Een proces dat niet direct aan de buitenzijde te zien is, maar van binnen naar buiten verloopt. In het voorjaar blijken deze planten dan door te zijn. Mensen roepen dan: mijn plant is bevroren geweest. Echter dit is een onjuistheid, na. de plant is verdroogd.

De standplaats

De standplaats van de plant in de tuin speelt hierin dus een zeer belangrijke rol. Een wintergroene plant heeft een plaatsje in de tuin nodig waar ze kan genieten van de warmte van het middag- of avond zonnetje en geen last heeft van de ochtendzon. Is dit niet mogelijk, zorg er dan voor dat er voor de standplaats van de groenblijvende planten, nog andere planten zijn aan aangeplant. Deze zullen de zon filteren en ervoor zorgen dat er minder zon rechtstreeks op het blad van de groenblijver valt.

De herfst- en voorjaarswind

Zoals bovenstaand beschreven zullen gure koude herfst- en voorjaarswind tevens ervoor zorgen dat planten sneller nieuw vocht nodig hebben. Dit vocht moet dan ook weer wel voorradig zijn. Bladverliezende planten hebben doorgaans veel minder last van verdroging, gewoonweg omdat ze geen blad hebben. Maar ook zij “ademen” en verliezen vocht, maar in vele maten minder dan groenblijvende planten.

En ook hier geldt weer dat planten die in de (volle) wind staan, vaak meer moeite hebben om te overleven dan planten die beschut staan. Een compositie of combinatie van planten in een tuin draagt bij aan de beschutting van alle planten. Doordat ze bij elkaar staan, helpen ze elkaar een handje.

Het verschil tussen planten in de volle grond en in een pot.

Planten die in een pot of container staan zijn vaak eerder door hun vocht heen, dan planten in de volle grond. Dit komt omdat een plant in een pot een beperkte ruimte heeft van wortels en grond. De grond in een pot die van kunststof is verdampt minder vocht dan bijv. de grond die in een terracotta pot zit. De wortels van een plant in een terracotta pot kun je helpen, door het aanbrengen van noppenfolie aan de binnenzijde van de pot. De folie is hierdoor onzichtbaar, maar helpt de pot minder vocht te verdampen, waardoor de kluit langer vocht vasthoudt en de plant langer kan drinken.

Zodra de temperaturen dalen gaan planten in rust. Dit is een natuurlijk verschijnsel overal op de wereld. Hoe ver een plant in rust is, ligt aan de standplaats en de temperaturen. Ondanks de rustperiode hebben planten toch vocht nodig. De een vaker dan de ander.

Omdat de grond in een pot beperkt is, is het belangrijk om de grond tijdens de wintermaanden, maar ook tijdens perioden met veel wind zo nu en dan te controleren op vocht. Indien de grond erg droog is, is het raadzaam om de grond extra van water te voorzien. Na het overzetten van kwekerij naar tuin zijn planten gevoeliger. Ze zijn in stress door het proces van overzetten. Hierdoor hebben ze op sommige momenten meer water nodig dan normaal. Groenblijvende planten hebben daarom de bovenstaande zorg zeker 6 maanden na aanplanting nodig!

Matig winterharde planten, moestuinplanten, stinzen- en of prairieplanten in de volle grond.

Heb je planten in jouw tuin die matig winterhard zijn, doordat ze lang in een kas hebben gestaan, of uit een ander klimaat komen, bijv. een Palm? Dan kun je, naast de juiste standplaats de planten nog een extra handje helpen door planten boven de grond extra bescherming te geven. Dit doe je door ze in te pakken met stromatten of matten van een ander natuurlijk materiaal. Ook noppenfolie of vliesdoek is hierbij een mogelijkheid. Echter mag je nooit de planten maanden inpakken, omdat ze licht en zuurstof nodig hebben.

Planten in een moestuin of stinzenplanten hebben baat bij een mulchlaag van oude bladeren. Een mulchlaag (het aanbrengen van een afdeklaag) zorgt voor een isolerende laag in de winter en voorkomt verdichting van de bodem (zodat zuurstof en licht de wortels van planten kan blijven bereiken). Verder zegt men dat het tuinonderhoud makkelijker wordt, doordat er minder “onkruid”zaden in de bodem kunnen komen.

Zorg ervoor dat deze mulchlaag niet té dik is, want niet alleen matig winterharde planten hebben zuurstof en licht nodig! Dat hebben alle planten, ook al zitten ze op dat moment helemaal onder de grond. De mulchlaag zal op een natuurlijke manier verteren en de voedingsstoffen die aanwezig zijn, keren terug in de bodem.

Prairieplanten hebben baat bij een laagje van circa 7cm. van lavakorrels, grind, keien, grof zand of dolomiet voor of na aanplant.

Sommige kwekers of tuinders mulchen ook vaste planten borders en of borders gevuld met prairieplanten. Echter zijn de meningen hier nog erg over verdeeld en raad ik het mijn klanten alleen aan, indien de tuin een zeer landelijke of een erg onbeschermde ligging heeft.

Sneeuwval en de tuin

Sneeuw is een “warme deken” voor planten en helpt mee aan de beschutting omdat het een soort van isolatie is. Vaste planten die onder de grond zitten hebben veel baat bij sneeuw. Vaste planten die deels boven de grond zijn in deze perioden en zelfs bloeien zoals bijv. Helleborus, Eranthis (akonieten) en Galanthus (sneeuwklokjes) hebben er geen last van. Zij sluiten even hun bloemen bij ferme kou, maar zodra het weer kan, openen zij fier hun bloemen boven de sneeuwlaag. Ook struiken of bomen die dan bloeien gaan vrolijk verder zodra het weer opknapt.

Als de sneeuwlaag té dik is kunnen takken van struiken en bomen er wat last van hebben, doordat het pakketje erop te zwaar wordt. Je kunt deze takken dan helpen, door met een bezem de sneeuw te verwijderen, waar je bij kunt. Ga niet in bomen klimmen of andere onveilige dingen doen om die enkele tak te helpen want de natuur zal zeker ook een beetje helpen. Meestal waait het wel eens in die dagen en zal de wind ervoor zorgen dat de meeste sneeuw eraf valt.

Gebeurt dit niet en breekt de tak; geen nood! De natuur is helend en kan prima voor zichzelf zorgen. De boom of de struik zal zelf in het voorjaar zorgen voor een nieuwe tak of invulling van het gat door oudere takken te verlengen. Zo ontstaan mooie door de natuur gevormde bomen en struiken.

P.s. Lees ook mijn tuintip over sneeuw tijdens tuinaanleg.

Wil jij een gezonde en mooie tuin, ook in de winter?

Ik help je graag met het realiseren van jouw droomtuin. Met mijn uitgebreide kennis over planten en bodemopbouw help ik je om een gezonde en sfeervolle tuin te realiseren. Neem contact op met onderstaand formulier. 

[contact-form-7 id=”7406″ title=”Formulier Contact”]

[fastcontact]